بررسی انواع فرآیند سنگ شکنی باعث می‌شود که بفهمیم در صنایع مختلف، برای خرد کردن سنگ ها از چه فرآیندی استفاده می‌شود. انواع دستگاه های سنگ شکن مانند سنگ شکن پارکر، سنگ شکن کوبیت، سنگ شکن بهرینگر و … وجود دارند. مهم‌ترین مرحله در فرآیند های سنگ شکنی، مرحله‌ی خردایش است. در مرحله‌ی خردایش سنگ های بزرگ که از معدن استخراج می‌شوند به قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. فرآیند خردایش سنگ باید متناسب با جنس سنگ، اندازه‌ی اولیه‌ی آن و اندازه نهایی آن باشد. در بسیاری از صنایع، کوچک و بزرگ بودن اندازه سنگ‌ها و میزان سختی آن ها اهمیت زیادی دارد. برای انتخاب نوع سنگ شکن و فرآیند خردایش، سختی سنگ‌ها و اندازه نهایی آنها موثر است. این فرآیند در دستگاه های مختلف به شیوه‌‌ی متفاوت انجام می‌شود.
فرآیند سنگ شکنی با استفاده از دستگاه های مختلف سنگ شکن و با مکانیزم انتقال نیرو انجام می‌شود. در بیش‌تر دستگاه های سنگ شکن، قطعات بزرگ سنگی بین دو صفحه‌ی موازی یا مماس قرار می‌گیرند و با به هم رسیدن صفحات، نیروی لازم برای خردایش تولید می‌شود. فرآیند خردایش در هر یک از دستگاه‌ها متفاوت است، در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم. دستگاه های سنگ شکن در صنایع مختلف، کارخانه‌های سیمان و فرآیند های راه سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نحوه خردایش سنگ در انواع سنگ شکن
با بررسی انواع فرآیند سنگ شکنی متوجه می‌شویم که هر یک از فرآیند ها، با شرایط متفاوتی انجام می‌شوند. سنگ شکن ها با توجه به انواع فرآیند های خردایش که انجام می‌دهند به دو گروه کلی سنگ‌شکن‌های اولیه، ثانویه و سنگ‌شکن‌های سوم و چهارم تقسیم می‌شوند. مکانیزم خردایش در هر یک از این دستگاه های سنگ شکن متفاوت است. فرآیند سنگ شکنی در سنگ شکن های اولیه و ثانویه برای خرد کردن سنگ‌های بزرگ انجام می‌شود. برای خرد کردن تکه های خرد شده سنگ به اندازه های کوچک تر از سنگ‌شکن‌های سوم و چهارم استفاده می‌شود. یکی دیگر از گروه بندی های سنگ شکن‌ها بر اساس مکانیزم سنگ شکنی انجام می‌شود.
براساس بررسی انواع فرآیند سنگ شکنی و مطابق با مکانیزم سنگ شکنی، دستگاه های سنگ شکن به دو گروه ضربه‌ای و فشاری تقسیم می‌شوند. فرآیند خردایش سنگ از نوع فشاری با استفاده از دستگاه های فکی، ژیراتوری، سایشی و مخروطی انجام می‌شود. خردایش فشاری به این صورت است که سنگ ها تا حد ممکن فشرده می‌شوند و تا زمانی که خرد شوند، تحت فشار قرار می‌گیرند. فرآیند خردایش در دستگاه های ضربه‌ای با وارد کردن ضربه سریع و بسیار قوی انجام می‌شود، اعمال ضربه‌ها تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که سنگ‌ها به تکه‌های کوچک تقسیم شوند. خردایش دستگاه های صنعتی را در ادامه با جزئیات بیش‌تری بررسی می‌کنیم.
فرآیند سنگ شکنی در دستگاه های فکی و ژیراتوری
با بررسی انواع فرآیند سنگ شکنی متوجه می‌شویم که هر فرآیند برای کدام صنایع مناسب‌تر است. دستگاه های فکی از کاربردی‌ترین سنگ شکن‌های صنعتی هستند که از یک فک ثابت و یک فک متحرک ساخته می‌شوند. فک‌های این دستگاه ها به صورت صاف یا موج دار هستند که بار سنگ، بین این فک ها قرار می‌گیرند. با اعمال نیروی فشاری و برشی به سنگ ها فرآیند خردایش انجام می‌شود. با اعمال نیرو فضای بین سنگ ها به مرور کم‌تر می‌شود و متراکم می‌شوند. در نهایت اعمال فشار باعث می‌شود که سنگ ها به قطعات کوچک‌تری تقسیم شوند.
فرآیند سنگ شکنی در سنگ‌شکن‌های ژیراتوری با ظرفیت بالایی انجام می‌شود. سنگ‌شکن‌های ژیراتوری از یک بدنه ثابت مخروطی تشکیل می‌شوند و هسته‌ی میانی آن ها به صورت ژیراتوری و دورانی حرکت می‌کند. سنگ‌شکن‌های ژیراتوری ظرفیت بالایی برای فرآیند سنگ شکنی دارند، به این دلیل از آن ها در تاسیسات بزرگ استفاده می‌شود. ظرفیت خردایش در سنگ شکن های ژیراتوری در مقایسه با دستگاه های فکی بیش‌تر است، بنابراین برای تاسیسات بزرگ بهتر است از دستگاه ژیراتوری استفاده شود. بار سنگ در دستگاه‌های ژیراتوری بین بدنه ثابت و هسته متحرک قرار می‌گیرد و فرآیند خردایش در این قسمت انجام می‌شود.
فرآیند خردایش در سنگ‌شکن‌های غلتکی
فرآیند سنگ شکنی در سنگ‌شکن‌های غلتکی با استفاده از الکتروموتور انجام می‌شود. برای تولید کم‌ترین مقدار نرمه، از سنگ‌شکن‌های غلتکی استفاده می‌شود، این سنگ‌شکن‌ها برای خرد کردن مواد شکننده، چسبناک و یخ زده بسیار کاربردی هستند. برای خرد کردن موادی مانند زغال، گچ، فسفات، آهک و مواد مشابه دستگاه های صنعتی غلتکی به کار می‌روند. در بسیاری از صنایع به جای استفاده از سنگ‌شکن‌های مخروطی از دستگاه های غلتکی استفاده می‌شود. دو استوانه در دستگاه های غلتکی قرار دارند که برای نزدیک شدن آن ها به هم، از نیروی الکتروموتور استفاده می‌شود.
فرآیند سنگ شکنی در دستگاه های غلتکی به این صورت است که بار سنگ بین دو استوانه قرار می‌گیرد، با نیروی الکتروموتور نیروی لازم برای نزدیک کردن دو استوانه تامین می‌شود. با نزدیک شدن دو استوانه و اعمال فشار قطعات سنگ به اندازه‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. در همه‌ی فرآیند های خردایش و با استفاده از دستگاه های مختلف، از دستگاه های غربالگری نیز استفاده می‌شود. بار ورودی بعد از این‌که توسط دستگاه های سنگ شکن خرد شد، به دستگاه های غربالگری منتقل می‌شود و تا روی آن پردازش بیش‌تر انجام شود. در صورتی که نیاز باشد تا قطعات سنگ به اندازه های کوچک‌تر تقسیم شوند، در مراحل بعدی تکه کردن و آسیاب کردن ادامه پیدا می‌کند.
با بررسی انواع فرآیند سنگ شکنی، کارایی هر کدام در صنایع کاملا مشخص می‌شود. در بعضی از فرآیند‌ها، چند دستگاه سنگ شکن در کنار هم قرار می‌گیرند تا در صورت لزوم، قطعات صنعتی خرد شده در مراحل اولیه به دستگاه دیگری منتقل شوند تا خردایش بیش‌تری روی آنها صورت گیرد. خطوط خردایش در مواردی تشکیل می‌شود که به سنگ‌های کوچک احتیاج باشد. در سیمان سازی و راه سازی از خطوط خردایش استفاده می‌شود.
خردایش در سنگ‌شکن‌های کوبیت و هیدروکن
فرآیند سنگ شکنی در سنگ‌شکن‌های کوبیت با استفاده از چکش‌های روتور انجام می‌شود. چکش های این دستگاه روی روتور قرار دارند و با اعمال ضربه، سنگ ها را خرد می‌کند. از سنگ‌شکن کوبیت در خطوط اولیه و ثانویه خردایش استفاده می‌شود. دستگاه کوبیت پیچ تنظیم دهانه دارد، هنگام فرآیند خردایش با استفاده از این دستگاه، با تغییر اندازه دهانه، اندازه سنگ های خرد شده نیز تغییر می‌کند.
فرآیند سنگ شکنی در سنگ‌شکن‌های هیدروکن با استفاده از سیستم هیدرولیکی انجام می‌شود. برای خرد کردن سنگ در خطوط اولیه خردایش، از دستگاه هیدروکن استفاده می‌شود. این دستگاه سنگ ها را در اندازه‌های درشت خرد می‌کند. ساختار سنگ شکن هیدروکن بسیار مقاوم و محکم است به همین دلیل در طولانی مدت، آسیب کم‌تری می‌بیند و تعمیرات زیادی لازم ندارد. برای تاسیسات بزرگ که فرآیند خردایش به طور مداوم در آن ها انجام می‌شود، بهتر است از دستگاه های با ساختار محکم استفاده شود. استفاده از سنگ شکن های هیدروکن هزینه های جانبی مربوط به تعمیرات را کاهش می‌دهد.
هر یک از دستگاه های سنگ شکن قطعات متفاوتی دارند و فرآیند خردایش را با مکانیزم متفاوتی انجام می‌دهند، با توجه به زمینه فعالیت باید از دستگاه مناسب استفاده شود. در صنایع مختلف معدنی، فعالیت های مربوط به راهسازی و ساختمان مواد معدنی مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به این که هر نوع سنگ و ماده معدنی جنس و سختی متفاوتی دارد، سنگ شکنی که برای خرد کردن آنها استفاده می‌شود باید متناسب با جنس مواد باشد. اگر به دنبال خرید دستگاه های سنگ شکن هستید، ابتدا ویژگی ها و جزئیات زمینه فعالیت خود را بررسی کنید. هنگام خرید دستگاه به کارایی، قطعات و مکانیزم آن توجه داشته باشید تا بهترین سنگ شکن را انتخاب کنید.